Kaslarda görülen yaygın ağrı, hassasiyet, tetik noktalarla ve genel yorgunluk ile karakterize kronik bir hastalık olan fibromiyalji yaşam kalitesini ciddi oranda düşüren bir hastalıktır. Belirtiler ve şikayetler objektif olmadığı için herhangi bir testle ölçülemez. Hastalığın bilinen net bir nedeni olmamakla birlikte sıklıkla başka hastalıklarla karıştırılmaktadır. Toplumun yaklaşık yüzde 1-2'sini etkileyen bu sorunda hasta popülasyonun çoğunluğunu 40-55 yaş arası kadınların oluşturduğu gözlemlenmektedir.

Fibromiyalji Nedenleri Nelerdir ?

Fibromiyaljiye neyin yol açtığı henüz tam olarak saptanamamıştır. Fakat uzun yıllar süren araştırmalar sonucunda bazı faktörlerin hastalığı tetiklediği ortaya konmuştur. Buna göre fibromiyaljiyi tetiklediği düşünülen faktörler şöyle sıralanmaktadır:

Enfeksiyonlar: Daha önceden geçirilmiş çeşitli enfeksiyon hastalıkları fibromiyaljiyi tetikleyebilmekte ya da belirtilerinin daha kötüye gitmesine neden olabilmektedir.

Genetik faktörler: Fibromiyaljiye aynı aile üyeleri arasında daha sık rastlanmaktadır. Araştırmalar, bazı genetik mutasyonların fibromiyaljinin gelişiminde rol oynayabileceğini düşündürmektedir.

Stres: Fiziksel ya da duygusal travma gibi bir stres kaynağı vücutta aylar veya yıllar boyunca devam eden uzun süreli etkilere yol açabilir. Stres, fibromiyaljiye katkıda bulunabilecek hormonal bozukluklarla ilişkili de bulunmuştur.

Kişilik yapısı: Daha çok hassas yapılı, duygusal, mükemmeliyetçi ve olaylardan çabuk etkilenen kişilik yapısına sahip kişilerde fibromiyalji daha sık görülmektedir.

Travma: Fiziksel ya da duygusal travma yaşayan insanlarda fibromiyalji daha sık ortaya çıkabilmektedir. Şikayetlerin travma sonrası stres bozukluğu ile ilişkisi olduğu bulunmuştur.

İnsanların fibromiyalji sendromunda kronik yaygın ağrılar yaşamalarına neden olan faktörler de halen tam olarak anlaşılmış değildir. Konuyla ilgili çeşitli teoriler ağrı eşiğinin düştüğünü ve önceden acı vermeyen bir şeyin zaman içinde çok acı verici hale geldiğini belirtmektedir. Bir başka teoriye göre, vücuttaki sinirler ve reseptörler uyarılara daha duyarlı hale gelmektedir. Bu bireylerin ağrı sinyallerine aşırı tepki verebilecekleri ve gereksiz ya da abartılı acılar hissetmeleri anlamına gelmektedir.

Fibromiyalji atakları stres, fiziksel travma veya grip benzeri sistemik bir hastalığın sonucu da gerçekleşebilmektedir. Beyin ve sinir sisteminin normal ağrı sinyallerini yanlış yorumlayarak aşırı tepki göstermesi beyindeki bir kimyasal maddedeki dengesizlikten kaynaklanabilmektedir.

Fibromiyalji Noktaları Nelerdir?

Fibromiyaljide sıklıkla tetik noktalar veya hassas noktalar olarak adlandırılan vücut alanları bulunur. Fibromiyalji noktaları, hafif basınç uygulamakla bile ağrıya neden olabilen 18 farklı alanı içermektedir. Bu tetik noktalarının neden olduğu ağrı, vücudun birçok bölgesini etkileyen, tutarlı künt bir ağrı olarak tanımlanabilir. Yaygın ağrı ve hassasiyet varsa kişiye fibromiyalji tanısı konur.

Tetik noktalarından bazıları:

Başın arkası, omuz üstleri, üst göğüs, kalçalar, dizler ve dirseklerdir. Ancak fibromiyalji noktaları artık tanı için odak nokta değildir. Bunun yerine, üç aydan fazla bir süredir devam eden yaygın ağrı varsa ve ağrıyı açıklayabilecek teşhis edilebilir bir tıbbi durum yoksa fibromiyalji tanısı konulabilmektedir.

Fibromiyalji Belirtileri Nelerdir?

Hassas noktalarda ağrı dışında fibromiyaljide başka belirtiler de görülebilmektedir. Bu belirtiler şöyle sıralanmaktadır:

• Yorgunluk,
• Uyku problemleri,
• Uzun süre uykuya rağmen dinlenmiş hissetmemek ve yataktan kalkmakta zorlanmak,
• Baş ağrısı,
• Depresif ruh hali,
• Kaygı,
• Odaklanmada veya dikkat vermede zorluk,
• Alt karın bölgesinde ağrı,
• Nefes almada zorlanma,
• Kulaklarda çınlama,
• Egzersize karşı dirençsizlik ve çabuk

Fibromiyalji İçin Belli Bir Risk Grubu Var mıdır?

Fibromiyalji kadınlarda erkeklere oranla daha sık görülür. Hastaların yüzde 80 ila 90'ı kadınlardan oluşur. Ailesinde fibromiyalji rahatsızlığı olan kişilerde hastalığın görülme sıklığı fazladır. Fibromiyalji bir artrit şekli olmasa da, lupus veya romatoid artrit gibi romatizmal bir hastalığa sahip olmak da hastalığa yakalanma riskini artırabilmektedir.

Fibromiyalji Atakları Nasıl Gelişir? 

Genellikle şiddetlenen ağrı ve artan yorgunluk fibromiyalji atağının ayırt edici özellikleridir. Atak sırasında kötü uyku kalitesi, karamsar olumsuz düşünceler, asit reflü gibi sindirim problemleri, kol ve bacaklarda şişkinlik, uyuşukluk ve karıncalanma gibi belirtilerde belirgin şiddette artış görülmektedir.

Fibromiyalji Tanısı Nasıl Konur?

Güncellenen tanı kriterlerine göre üç ay veya daha uzun süredir devam eden ve tıbbi nedene dayanmayan yaygın ağrı şikâyeti olan hastalara fibromiyalji tanısı konmaktadır. Fibromiyaljiyi tespit edebilen bir laboratuvar testi yoktur. Bununla birlikte, kan testileri diğer kronik ağrı nedenlerini dışlamak için kullanılabilmektedir.

Fibromiyalji Tedavisi Nasıl Yapılır?

Fibromiyalji tedavisinin hedefi ağrıyı yönetmek ve yaşam kalitesini artırmaktır. Bu yaşam biçimi değişiklikleri ve ilaç kullanımını içeren iki aşamalı yaklaşımla gerçekleştirilir. Yeditepe Üniversitesi Tamamlayıcı Tıp Merkezinde fibromiyalji tanısı almış hastalarımıza akupunktur tedavisi yapılmaktadır. Kişiye göre akupunktur seans sayısı ve süresi değişmekle birlikte kısa sürede olumlu sonuçlar alınmaktadır. Seanslarda akupunkturun ağrı kesici, antidepresan, kas gevşetici, stresi yönetmede faydalı özelliklerinden yararlanılmaktadır. Ayrıca hastalarımıza düzenli egzersizin ve dengeli beslenmenin önemi anlatılarak bunun bir hayat tarzı olması konusunda motive edilmektedir. Ek olarak da akupunktur ile yeterli ve derin uyku sağlanmaktadır.

Fibromiyalji İçin Hangi Uzmanlık Dalındaki Doktora Gidilmelidir?

Fibromiyalji hastaları teşhis için romatoloji veya fiziksel tıp ve rehabilitasyon uzmanına başvurabilirler. Tanı kesinleştikten sonra hasta akupunktur tedavisi uygulayan bir hekime başvurabilir. Tedavide multidisipliner bir yaklaşım gereklidir. Romatolog veya fizik tedavi ve rehabilitasyon hekiminin takibinde hastanın tedavi öncesinde veya sonrasında akupunktur seansları planlanlanmaktadır. Ayrıca uzman hekim tarafından gerekli görülürse bir psi- kiyatrist veya psikolog yardımı da sürece destek verebilir. Fizyoterapistin yapacağı masaj, fizik tedavi egzersizleri de destekleyici uygulamalar arasında yer almaktadır.